Mity o bucikach dziecięcych – fakty, badania i praktyczne wskazówki dla rodziców

Mit 1: „Pierwsze buty muszą być sztywne i wysokie, żeby trzymały stopę”

Pamiętasz może swoje pierwsze zimowe buty? Ciężkie, twarde, w których trudno było biegać. Teraz wyobraź sobie malucha, który dopiero stawia pierwsze kroki – i wkładamy mu na stopy coś równie sztywnego. To jak nauka jazdy na rowerze z hamulcem zaciągniętym na maksa. To przekonanie o sztywnych i wysokich butach ma długą historię. Wierzono, że dziecięca stopa, pełna chrząstki i tkanki tłuszczowej, wymaga „wsparcia”, aby rozwijać się prawidłowo. Jednak współczesna medycyna mówi coś odwrotnego.

Stopy dzieci są stworzone do ruchu. Sztywne obuwie ogranicza pracę mięśni, które naturalnie wzmacniają się podczas chodzenia. Badania opublikowane w Journal of Foot and Ankle Research (2018) wskazują, że dzieci noszące miękkie, elastyczne obuwie mają lepsze wyniki w testach równowagi i siły stopy niż te w butach sztywnych.

Attipasy, jako przykład obuwia barefoot, mają cienką, giętką podeszwę i elastyczną cholewkę, dzięki czemu pozwalają stopie poruszać się tak, jakby dziecko chodziło boso.

Mit 2: „Buty trzeba kupować o dwa numery większe – dziecko szybko rośnie”

To jeden z najgroźniejszych mitów. Rodzice często kierują się logiką: „Skoro dziecko rośnie jak na drożdżach, kupmy większe, starczą na dłużej”. Problem w tym, że za duże buty są jak za duże rękawiczki – spadają, przeszkadzają i nie spełniają swojej funkcji. Zbyt duże buty dla dziecka sprawiają, że stopa przesuwa się do przodu, co zaburza chód, powoduje otarcia i zwiększa ryzyko potknięć. Podwijanie palców, aby przytrzymać spadający but, powoduje przykurcze mięśni i może powodować nieprawidłowe kształtowanie się stóp, jak również nieprawidłowe wzorce chodu.

Specjaliści zalecają zapas 0,5–1 cm. To wystarczająco, aby palce miały swobodę, a jednocześnie but stabilnie trzymał się stopy. W tym badaniu opisano jakie konsekwencje mogą wynikać z nieprawidłowo dobranego rozmiaru bucików.

Mit 3: „Profilowana wkładka jest obowiązkowa”

Rodzice często martwią się: „Moje dziecko ma płaskie stópki”. Tymczasem to zupełnie normalne – łuk podłużny rozwija się dopiero około 6–7 roku życia. Profilowane wkładki w zdrowych stopach działają jak gips: zamiast wspierać, ograniczają.

Przegląd badań (Hughes, 2025, PMC) podkreśla, że profilowane wkładki są potrzebne wyłącznie w przypadku zaleceń ortopedycznych (np. przy poważnych wadach postawy). W pozostałych sytuacjach mogą wręcz szkodzić, ograniczając naturalną pracę mięśni i więzadeł.

Warto szukać bucików, które mają płaską, elastyczną podeszwę (tzw. zero drop), która nie wymusza nienaturalnej pozycji stopy.

Mit 4: „Im cięższe buty, tym bardziej solidne”

Często spotykam rodziców, którzy sprawdzają but w sklepie: „O, te są ciężkie, to znaczy porządne”. To trochę jakby uznać, że lepszy jest laptop ważący 5 kg niż ten ultralekki. W praktyce im lżejsze buciki dziecięce, tym lepiej dla malucha. Ciężkie buty zmieniają sposób chodzenia, prowadzą do szybszego zmęczenia i nadmiernego obciążenia stawów.

Badania biomechaniczne (Hollander i in., 2017) pokazały, że dzieci w lekkich butach mają bardziej naturalny wzorzec chodu, zbliżony do chodzenia boso, niż w obuwiu ciężkim.